Vượt qua điểm chuẩn chỉ là bước đầu - để không bị "trượt dần đều", bạn cần hiểu yêu cầu của ngành công nghệ thông tin, từ chuẩn đầu ra, kỹ năng thực chiến đến kỳ vọng từ nhà tuyển dụng. Dưới đây là lộ trình chuẩn để bạn không phải "quay xe" giữa chừng.

Yêu cầu của ngành công nghệ thông tin - Yêu cầu đầu vào (để học)

Ngành công nghệ thông tin đang rất hot, ai cũng nhắc tới AI, lập trình, data rồi blockchain. Nhưng không phải cứ thấy "ngon ăn" là nhảy vô liền được. Học ngành này cũng có nhiều yêu cầu đầu vào chứ không hề đơn giản.

1. Xét tuyển ngành CNTT theo tổ hợp nào?

Nhiều bạn cứ nghĩ học IT là phải giỏi Toán - Lý - Hóa, kiểu khối A truyền thống. Nhưng thực ra, bây giờ ngành CNTT xét tuyển nhiều tổ hợp môn khác nhau. Dưới đây là các tổ hợp phổ biến nhất:

• A00: Toán - Lý - Hóa
• A01: Toán - Lý - Anh
• D01: Toán - Văn - Anh
• D07: Toán - Hóa - Anh
• D90: Toán - KHTN - Anh
• D10: Toán - Địa - Anh

Đặc biệt, từ năm 2023 trở đi, nhiều trường đã bắt đầu dùng môn Tin học như một phần trong tổ hợp xét tuyển ngành CNTT. Đây là tín hiệu tích cực cho học sinh học theo chương trình mới. Một số trường đại học có xét tổ hợp có môn Tin học:

- ĐH Bách khoa Hà Nội: Toán - Văn - Tin

- ĐH Công nghệ - ĐHQG Hà Nội: Toán - Anh - Tin / Toán - Lý - Tin

- ĐH Công nghiệp Hà Nội: Toán - Lý - Tin

- ĐH Khoa học & Công nghệ Hà Nội: Toán - Hóa - Tin / Toán - Lý - Tin / Toán - Sinh - Tin / Toán - Tin - Anh

- ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM: Toán - Lý - Tin / Toán - Văn - Tin

- ĐH Giao thông vận tải: Toán - Lý - Tin

2. Điểm chuẩn ngành CNTT có cao không?

Câu trả lời là: Có - nếu bạn nhắm đến các trường top. Năm 2024, điểm chuẩn ngành công nghệ thông tin ở một số trường top như sau:

- ĐH Bách khoa Hà Nội: 27,35 - 28,53 điểm

- ĐH Công nghệ - ĐHQG Hà Nội: 26,87 - 27,58 điểm

3. Có cần giỏi Toán, giỏi code từ đầu không?

Không cần phải giỏi toàn diện hay thành thạo lập trình từ trước, vì kiến thức chuyên môn như lập trình, thiết kế web, thuật toán... sẽ được đào tạo bài bản trong trường đại học. Nhưng để học tốt, bạn nên có:

- Tư duy logic để không "lạc lối" khi học giải thuật hoặc thiết kế hệ thống.

- Nền tảng Toán cơ bản (học đại học kiểu gì cũng gặp lại).

- Khả năng tự học, tự tìm tài liệu (vì công nghệ thay đổi liên tục).

- Kiên trì, tỉ mỉ để code, sửa lỗi (debug) hoặc xây dựng các hệ thống phức tạp.

Ai đã học Pascal, Python, hoặc C++ rồi thì chắc chắn có lợi hơn chút, nhưng không phải điều kiện bắt buộc.

4. Trang thiết bị cần chuẩn bị từ sớm

Học CNTT không nhất thiết phải có "PC gaming xịn sò", nhưng có thiết bị cá nhân để học là lợi thế lớn. Dưới đây là một số gợi ý dành cho bạn:

- Laptop/PC: tối thiểu i5, RAM 8GB là đủ chạy mượt Visual Studio Code, phần mềm lập trình. Nếu muốn học thêm AI hay đồ họa, bạn nên chọn máy có GPU rời.

- Internet ổn định: vì đọc tài liệu online là chuyện mỗi ngày.

- Phần mềm cơ bản: IDE (VSCode, PyCharm), trình quản lý mã nguồn (Git), phần mềm mô phỏng.

Yêu cầu của ngành công nghệ thông tin - Yêu cầu đầu ra (để làm)

Ngành công nghệ thông tin không chỉ yêu cầu bạn học giỏi, mà còn phải biết áp dụng kiến thức vào công việc thực tế. Để thành công, bạn cần kết hợp giữa hiểu biết chuyên môn, kỹ năng mềm và khả năng tự học, luôn tìm cách cải thiện bản thân.

1. Kỹ năng chuyên môn

Trong ngành công nghệ thông tin, kỹ năng chuyên môn là yếu tố quyết định khả năng thực hiện công việc và giải quyết vấn đề. Các kỹ năng quan trọng bạn cần có bao gồm:

- Lập trình: Đây là kỹ năng cốt lõi của ngành IT, bạn cần thành thạo ít nhất một ngôn ngữ lập trình thông dụng như Java, Python hoặc C++.

- Phân tích và thiết kế hệ thống: Làm việc trong ngành này, bạn cần hiểu cách phân tích yêu cầu, thiết kế kiến trúc hệ thống và lựa chọn công nghệ phù hợp.

- Xử lý dữ liệu: Với sự bùng nổ của Big Data, khả năng làm việc với dữ liệu lớn và hiểu các thuật toán xử lý dữ liệu là một yếu tố quan trọng. Bạn cần có khả năng làm việc với các công cụ và công nghệ xử lý dữ liệu như SQL, Hadoop hoặc Spark.

- Bảo mật và quản lý mạng: Mạng và bảo mật thông tin là vấn đề không thể thiếu trong ngành này. Hiểu rõ các phương pháp bảo mật, mã hóa dữ liệu và các giao thức mạng sẽ giúp bạn đảm bảo tính bảo mật cho hệ thống, tránh các nguy cơ từ các cuộc tấn công mạng.

2. Các kỹ năng mềm và tố chất cá nhân

Ngoài kỹ năng chuyên môn, các kỹ năng mềm đóng vai trò rất quan trọng, giúp bạn làm việc hiệu quả trong môi trường nhóm, giao tiếp với đồng nghiệp, khách hàng. Các kỹ năng mềm quan trọng cần có bao gồm:

- Kỹ năng giao tiếp: Ngành công nghệ thông tin yêu cầu bạn có khả năng truyền đạt ý tưởng rõ ràng, cả khi giao tiếp với đồng nghiệp hay khi làm việc với khách hàng.

- Khả năng làm việc nhóm: Dự án IT thường yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên. Bạn cần có khả năng làm việc hiệu quả trong nhóm, chia sẻ công việc và hỗ trợ team hoàn thành mục tiêu chung.

- Khả năng tự học: Công nghệ thay đổi rất nhanh, để không bị tụt lại phía sau, bạn cần có khả năng tự học, nắm bắt xu hướng công nghệ mới, tìm hiểu các công nghệ, công cụ mới.

- Kiên nhẫn và tỉ mỉ: Công việc trong ngành công nghệ thông tin đôi khi yêu cầu bạn phải xử lý các vấn đề rất chi tiết, như lỗi trong mã nguồn hay cấu hình hệ thống. Vì vậy, khả năng kiên nhẫn và làm việc tỉ mỉ là yếu tố quan trọng.

3. Yêu cầu về ngoại ngữ trong ngành CNTT

Tiếng Anh là ngôn ngữ chủ yếu được sử dụng trong ngành công nghệ thông tin. Hầu hết tài liệu, phần mềm và công cụ đều sử dụng tiếng Anh, vì vậy có khả năng đọc hiểu tài liệu chuyên ngành là điều bắt buộc.

Nếu có thể, biết thêm tiếng Nhật hoặc tiếng Hàn sẽ là một điểm cộng dành cho bạn, vì nhiều công ty IT tại Việt Nam đang hợp tác với các đối tác từ Nhật Bản và Hàn Quốc.

Lộ trình phát triển dành cho học sinh, sinh viên muốn theo ngành CNTT

Công nghệ Thông tin là một ngành có tốc độ phát triển nhanh chóng, liên tục thay đổi và cũng đầy cơ hội. Nhưng để đi được đường dài trong ngành này, bạn cần chiến lược, cần nền tảng vững, và đặc biệt - cần bắt đầu từ sớm. Dù bạn là học sinh cấp 3 đang lo chọn khối thi hay sinh viên đại học đang chênh vênh giữa các chuyên ngành, thì lộ trình rõ ràng sẽ giúp bạn tránh 'lạc trôi' giữa hàng ngàn lựa chọn.

Giai đoạn cấp 3: Chọn đúng khối, bồi dưỡng tư duy Toán học

Ngành CNTT không yêu cầu bạn phải biết code từ lớp 10, nhưng nếu biết sớm thì chắc chắn sẽ có lợi thế. Việc đầu tiên cần làm là chọn khối thi phù hợp - thường là A00 (Toán - Lý - Hóa) hoặc A01 (Toán - Lý - Anh).

Vì sao môn Toán lại quan trọng?

Môn Toán giúp rèn khả năng tư duy có hệ thống, phân tích vấn đề từ gốc rễ và suy luận từng bước một cách logic. Đây chính là những kỹ năng then chốt mà bạn sẽ cần khi học lập trình, làm việc với thuật toán, hay xử lý dữ liệu.

Giai đoạn đại học: Chọn đúng trường - đúng ngành để đi đúng hướng

Khi bước vào đại học, có hai quyết định quan trọng bạn không thể xem nhẹ:

- Học ở đâu?

- Học chuyên ngành gì?

Ở Việt Nam, có rất nhiều trường đại học đào tạo ngành CNTT chất lượng như:

- Đại học Bách Khoa Hà Nội

- Đại học Công nghệ - ĐHQGHN

- Đại học FPT, HUTECH, HCMUT...

Tuy nhiên, học trường nào không quan trọng bằng việc bạn học chuyên ngành gì và học như thế nào. Vì CNTT là một hệ sinh thái nghề nghiệp với rất nhiều hướng đi, mỗi hướng cần kỹ năng và tư duy khác nhau:

- Lập trình phần mềm: Viết ứng dụng, làm web, phát triển app

- Trí tuệ nhân tạo (AI): "Dạy" máy học từ dữ liệu, nhận diện khuôn mặt, xử lý ngôn ngữ

- An toàn thông tin: Bảo vệ hệ thống khỏi hacker, mã hóa dữ liệu, kiểm thử bảo mật

- Hệ thống nhúng: Viết phần mềm cho thiết bị như máy giặt, ô tô, robot,...

- Phân tích dữ liệu (Data Science): Khai phá dữ liệu, trực quan hóa thông tin, hỗ trợ ra quyết định

Nếu bạn thích logic, cấu trúc rõ ràng, hãy học lập trình hệ thống.

Nếu mê "dạy máy học", hãy theo đuổi ngành AI, học máy (machine learning).

Nếu hay lo xa kiểu "liệu có ai hack mình không nhỉ?", có thể bạn hợp với ngành bảo mật.

Ngoài giờ học: Thực hành - biến kiến thức thành kỹ năng

CNTT không phải ngành học "trên giấy". Nhà tuyển dụng ngày nay có xu hướng thích người từng làm project thực tế hơn là người chỉ có bảng điểm đẹp.

Cách để học nhanh, nhớ lâu và hiểu sâu:

- Tham gia CLB lập trình, AI, bảo mật trong trường

- Làm project nhỏ (web bán hàng, app ghi chú, chatbot)

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Ngành CNTT có cần giỏi Toán không?

Toán không phải điều kiện bắt buộc để theo ngành CNTT, nhưng là một lợi thế rõ rệt.

Môn toán giúp hình thành tư duy logic, khả năng phân tích vấn đề có hệ thống và kỹ năng trừu tượng hóa - đây đều là những yếu tố cốt lõi khi bạn học lập trình, giải thuật toán hoặc tiếp cận các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và khoa học dữ liệu.

Nếu bạn không giỏi Toán, cũng đừng vội nản. Phần lớn các mảng cơ bản trong CNTT (như lập trình web, phát triển ứng dụng đơn giản) không yêu cầu kiến thức toán quá phức tạp. Tuy nhiên, việc chủ động rèn luyện khả năng suy luận logic qua các bài tập Toán cơ bản là điều nên làm.

Học CNTT có cần máy tính mạnh không?

Khi mới bắt đầu học CNTT, đặc biệt là học lập trình cơ bản hoặc phát triển web, một máy tính tầm trung có SSD và RAM 8GB là đủ để đáp ứng nhu cầu học tập. Những tác vụ này không đòi hỏi cấu hình cao.

Tuy nhiên, nếu bạn hướng đến các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, lập trình game 3D hoặc xử lý dữ liệu lớn, thì nên đầu tư một chiếc máy tính có GPU tốt, RAM lớn hơn.

Không học đại học thì có thể vào ngành CNTT không?

CNTT là ngành hiếm hoi mà kỹ năng thực tế, sản phẩm cá nhân và kinh nghiệm có thể quan trọng hơn bằng cấp. Nhiều bạn trẻ đã thành công nhờ tự học qua các khóa online, làm dự án thực tế.

Tuy nhiên, con đường này đòi hỏi sự kỷ luật, chủ động tìm hiểu và học hỏi, vì bạn sẽ không có chương trình học cố định hay người hướng dẫn bài bản như ở đại học.

Biết trước yêu cầu của ngành công nghệ thông tin là cách để đi đúng hướng. Càng hiểu rõ bản chất của ngành, bạn càng dễ tránh được lối rẽ sai và chọn đúng con đường phát triển cho bản thân.