Nghề kỹ sư phần mềm có thực sự là mỏ vàng như lời đồn? Trước làn sóng chuyển đổi số, nhiều người trẻ bối rối trước yêu cầu kỹ năng ngày càng cao và cạnh tranh gay gắt. Bài viết này sẽ bóc tách mọi góc khuất về nghề software engineer một cách rõ ràng, thực tế nhất.

Kỹ sư phần mềm (software engineer) là gì?

Kỹ sư phần mềm (software engineer) là người thiết kế, lập trình và xây dựng các hệ thống phần mềm giúp máy tính, ứng dụng hay nền tảng hoạt động hiệu quả, chính xác và phục vụ đúng nhu cầu của người dùng.

Các app ngân hàng, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử như Shopee, TikTok, Zalo, phần mềm quản lý doanh nghiệp hay hệ thống điều khiển robot,... đều cần đến kỹ sư phần mềm đứng sau vận hành và phát triển.

Xu hướng và nhu cầu hiện nay

Tỷ lệ tăng trưởng 18,77% của ngành IT - Phần mềm trong (báo cáo thị trường tuyển dụng 2025 từ JobOKO) cho thấy, doanh nghiệp hiện vẫn ưu tiên tối ưu, bảo trì và nâng cấp hệ thống hiện có, thay vì phát triển mới hàng loạt.

Điều này tạo cơ hội cho software engineer có kỹ năng về refactor code, kiểm thử tự động, tối ưu hiệu suất và chuyển đổi kiến trúc hệ thống. Các vị trí yêu cầu tư duy hệ thống, hiểu vòng đời sản phẩm và phối hợp tốt với DevOps, QA đang được ưu tiên tuyển dụng.

So sánh software engineer, developer engineer và programmer

Trong lĩnh vực công nghệ thông tin, 3 thuật ngữ software engineer, software developer và programmer thường được sử dụng thay thế cho nhau. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ vai trò và kỹ năng thực tế trong từng vị trí, bạn sẽ nhận ra đây là ba cấp độ công việc khác biệt.

Phân biệt giữa kỹ sư phần mềm và kỹ thuật viên CNTT

Nhiều người dễ nhầm lẫn giữa kỹ sư phần mềm và kỹ thuật viên CNTT vì cả hai đều làm việc với máy tính và phần mềm. Tuy nhiên, đây là hai vị trí hoàn toàn khác nhau.

Trong khi kỹ sư phần mềm chuyên thiết kế và phát triển phần mềm, thì kỹ thuật viên CNTT chủ yếu phụ trách cài đặt vận hành, bảo trì hệ thống máy tính, thiết bị mạng và hỗ trợ kỹ thuật cho người dùng trong doanh nghiệp. Nếu kỹ sư phần mềm tạo ra giải pháp công nghệ từ đầu, thì kỹ thuật viên CNTT đảm bảo các thiết bị và phần mềm đó luôn hoạt động ổn định và hiệu quả trong môi trường thực tế.

Kỹ sư phần mềm làm gì? - Công việc của kỹ sư phần mềm

Kỹ sư phần mềm không chỉ viết code, mà còn làm việc với khách hàng, thiết kế giải pháp, phối hợp nhóm kỹ thuật và theo dõi hiệu suất hệ thống. Công việc chính bao gồm:

1. Tiếp nhận và phân tích yêu cầu người dùng

- Tham gia khảo sát, họp cùng business analyst (BA), product owner để làm rõ yêu cầu chức năng và phi chức năng (bảo mật, tốc độ, tính mở rộng).

- Xây dựng software requirement specification (SRS).

2. Thiết kế kiến trúc hệ thống

- Lựa chọn mô hình kiến trúc (monolith, microservices, event-driven).

- Phân tích database, thiết kế các module, API, luồng xử lý chính.

- Xác định công nghệ (ngôn ngữ, framework, third-party).

3. Phát triển phần mềm (hoặc chỉ đạo đội dev)

- Lập trình trực tiếp hoặc phối hợp nhóm dev để triển khai mã nguồn.

- Thực hiện code review, unit test, đảm bảo code đạt chuẩn.

- Viết tài liệu kỹ thuật, tài liệu thiết kế (UML, sequence diagram).

4. Kiểm thử kỹ thuật và hiệu năng

- Làm việc với QA để thiết kế test case, tích hợp CI/CD.

- Kiểm thử tải (load testing), bảo mật (security testing), phản hồi hệ thống.

- Triển khai và vận hành.

- Tích hợp hệ thống với môi trường production (thường qua DevOps).

- Theo dõi logs, performance metrics, fix bugs trong giai đoạn go-live.

- Hướng dẫn người dùng cuối hoặc đội kỹ thuật vận hành.

5. Bảo trì và nâng cấp

- Cải tiến hệ thống dựa trên phản hồi người dùng.

- Cập nhật framework và lỗ hổng bảo mật.

- Phân tích khả năng mở rộng và đề xuất nâng cấp hệ thống.

Mức lương kỹ sư phần mềm

Tính đến tháng 5/2025, mức lương của kỹ sư phần mềm tại Việt Nam ghi nhận trên Glassdoor dao động từ 15 đến hơn 32 triệu đồng/tháng, thu nhập trung bình khoảng 23 triệu đồng/tháng.

Có nên theo nghề kỹ sư phần mềm? Ai phù hợp?

Các doanh nghiệp hiện nay đang chuyển trọng tâm sang bảo trì và tối ưu hệ thống - bước đệm quan trọng trước khi tiến vào các giai đoạn chuyển đổi số sâu hơn. Điều này cho thấy thị trường phần mềm tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn trưởng thành, với sự chú trọng vào tính bền vững và hiệu quả, thay vì chỉ chạy theo việc phát triển thêm tính năng mới.

Trong bối cảnh đó, kỹ sư phần mềm am hiểu refactor code, tối ưu hiệu năng, tự động kiểm thử và vận hành CI/CD đang trở thành át chủ bài của các doanh nghiệp.

Nghề kỹ sư phần mềm rất đáng theo đuổi nếu bạn:

- Thích logic, hệ thống

- Có tinh thần học liên tục

- Làm việc nhóm tốt và thích giải quyết vấn đề

Học gì để trở thành kỹ sư phần mềm? Học ở đâu, như thế nào?

Kỹ sư phần mềm cần học những gì?

- Lập trình và các ngôn ngữ lập trình phổ biến như Java, C++, Python, JavaScript hoặc C#.

- Cấu trúc dữ liệu và giải thuật: Hiểu rõ cách tổ chức dữ liệu và thuật toán là yếu tố quan trọng giúp tối ưu hóa mã nguồn và giải quyết các vấn đề phức tạp trong phần mềm.

- Kiến trúc phần mềm: Cần học về các mô hình kiến trúc phần mềm như monolith, microservices và event-driven để biết cách xây dựng hệ thống phần mềm tối ưu, dễ mở rộng và duy trì.

- Quản lý dự án phần mềm: Học về quy trình phát triển phần mềm như Agile, Scrum và các công cụ quản lý dự án để phối hợp nhóm hiệu quả và đảm bảo tiến độ công việc.

- Kiểm thử phần mềm: Cần nắm vững các phương pháp kiểm thử, bao gồm unit testing, integration testing và load testing, các công cụ hỗ trợ như CI/CD.

- DevOps và triển khai hệ thống: Học về các công cụ và quy trình triển khai phần mềm vào môi trường sản xuất như Docker, Kubernetes và Cloud platforms (AWS, Azure).

- Bảo mật và bảo trì phần mềm: Cần hiểu cách bảo vệ phần mềm khỏi các lỗ hổng bảo mật và có khả năng duy trì hệ thống trong suốt vòng đời của nó.

Nên học software engineer ở đâu?

Đại học Công nghệ - ĐHQGHN (UET) là một trong những trường hàng đầu tại Việt Nam đào tạo các chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ thông tin:

- Chương trình đào tạo chất lượng cao: Các môn học chuyên sâu, kết hợp lý thuyết và thực hành, sinh viên sẽ được trang bị kiến thức về phát triển phần mềm, thiết kế hệ thống, quản lý dự án,... qua các học phần chuyên sâu như lập trình nâng cao và quản lý dự án phần mềm.

- Cơ hội thực tập và việc làm: UET liên kết với các doanh nghiệp công nghệ top đầu như FPT, JobOKO,... tạo cơ hội cho sinh viên tham gia thực tập, học hỏi và tìm kiếm việc làm ngay sau khi tốt nghiệp.

- Môi trường học tập hiện đại: Nhà trường trang bị đầy đủ cơ sở vật chất và các công nghệ mới, giúp sinh viên tiếp cận và thực hành với các công cụ phát triển phần mềm hiện đại.

Ngoài nắm vững kiến thức về lập trình, kiến trúc phần mềm trên giảng đường, cloud computing, big data hay machine learning sẽ là các kỹ năng bổ trợ quan trọng giúp bạn phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề, sáng tạo trong thiết kế phần mềm và tối ưu hóa hiệu suất hệ thống.

Nếu đang băn khoăn liệu nghề kỹ sư phần mềm có phù hợp hay không, hy vọng bài viết đã giúp bạn sáng tỏ hơn và tự tin định hướng con đường sự nghiệp phù hợp với năng lực và đam mê của mình.